Nowe wydanie Bitwy pod Maldon to prawdziwa uczta dla miłośników Tolkiena, literatury staroangielskiej i historii średniowiecznej Anglii. Poemat, choć krótki – zachowało się jedynie 325 wersów – jest jednym z najważniejszych tekstów heroicznych anglosaskiej tradycji, a dzięki wnikliwej pracy edytorskiej i komentarzom staje się czymś znacznie więcej niż tylko zabytkiem literackim. Powinniśmy być wdzięczni Tolkienowi, że przywrócił pamięć o tym zapomnianym skrawku kultury, o którym warto pamiętać.
W centrum tomu znajduje się prozatorski przekład Bitwy pod Maldon autorstwa J.R.R. Tolkiena, uzupełniony o Powrót Beorhtnotha, jego esej poetycko-historyczny, oraz o nigdy wcześniej niepublikowany wykład „Tradycja wersyfikacji w języku staroangielskim”. Całość została opracowana przez Petera Grybauskasa – badacza, który doskonale rozumie wagę spuścizny Tolkiena nie tylko jako autora Władcy Pierścieni, ale również jako filologa i mediewisty.
Tym, co czyni tę publikację wyjątkową, jest właśnie jej merytoryczna głębia. Otrzymujemy nie tylko sam poemat, ale również szeroki kontekst – zarówno historyczny, jak i literacki – pozwalający zrozumieć, dlaczego Bitwa pod Maldon była dla Tolkiena tak ważna. Jego komentarze i eseje to prawdziwa kopalnia wiedzy, pełna językowych, kulturowych i literackich ciekawostek. Dzięki nim historia Beorhtnotha i jego ludzi zyskuje nowy wymiar, a sama bitwa jawi się jako uniwersalna opowieść o lojalności, odwadze i tragicznym heroizmie.
Styl poematu, nawet w przekładzie prozatorskim, pozostaje wierny duchowi staroangielskiej epiki – surowy, rytmiczny, pełen majestatu. Fani Tolkiena odnajdą tu wiele znajomych nut – od fascynacji etosem wojownika, przez motywy śmierci i honoru, aż po charakterystyczne dla jego pisarstwa napięcie między obowiązkiem a rozsądkiem.
Jedynym drobnym mankamentem jest sposób rozmieszczenia przypisów – nie towarzyszą one bezpośrednio tekstowi poematu, lecz znajdują się oddzielnie, co może utrudniać lekturę mniej obeznanym czytelnikom. Trudno jednak traktować to jako poważną wadę, zwłaszcza że przypisy same w sobie są bardzo rozbudowane i wartościowe.
To wydanie Bitwy pod Maldon to pozycja obowiązkowa nie tylko dla wielbicieli Tolkiena, ale także dla każdego, kto interesuje się literaturą staroangielską, historią Anglii lub po prostu lubi odkrywać mniej znane oblicza twórców wielkich dzieł. To fascynujące spotkanie z tekstem, który – mimo upływu ponad tysiąca lat – wciąż porusza uniwersalnym przesłaniem o naturze bohaterstwa.
